Is stát i Réigiún Lár-Theas na Stát Aontaithe Texas (, go háitiúil; Spáinnis: Texas nó Tejas, arna fhuaimniú [ˈtexas] (éist)). Is é an dara stát SAM is mó de réir ceantair (tar éis Alasca) agus daonra (tar éis California). Roinneann Texas teorainneacha le stáit Louisiana san oirthear, Arkansas san oirthuaisceart, Oklahoma ó thuaidh, Nua-Mheicsiceo san iarthar, agus stáit Mheicsiceo Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, agus Tamaulipas san iardheisceart, agus tá cósta aici le Murascaill Mheicsiceo san oirdheisceart. Is í Houston an chathair is mó daonra i Texas agus an ceathrú cathair is mó sna SA, agus is í San Antonio an dara daonra is mó sa stát agus is í an seachtú ceann is mó sna SA Dallas-Fort Worth agus Greater Houston an ceathrú agus an cúigiú limistéar staidrimh cathrach is mó. sa tír, faoi seach. I measc na gcathracha móra eile tá Austin, an phríomhchathair stáit is mó daonra sna SA, agus El Paso. Tugtar Texas mar "Lone Star State" mar gheall ar a stádas mar phoblacht neamhspleách, agus mar mheabhrúchán ar streachailt an stáit ar son neamhspleáchais ó Mheicsiceo. Is féidir an "Lone Star" a fháil ar bhratach stáit Texas agus ar shéala stáit Texas. Tá bunús ainm Texas ón bhfocal taysha, rud a chiallaíonn "cairde" sa teanga Caddo. De réir a mhéid agus gnéithe geolaíocha mar an Balcones Fault, tá tírdhreacha éagsúla i Texas atá coitianta i réigiúin Dheisceart na SA agus i réigiúin an Iardheiscirt. Cé go bhfuil baint choitianta ag Texas le fásaigh thiar theas na SA, tá níos lú ná deich faoin gcéad d’achar talún Texas tréigthe. Tá an chuid is mó de na hionaid daonra i gceantair ina raibh iar-phrairies, féarthailte, foraoisí agus an cósta. Ag taisteal ón oirthear go dtí an iarthar, is féidir breathnú ar an tír-raon a théann ó bhogáin chósta agus coillte péineacha, go machairí rollta agus cnoic gharbh, agus ar deireadh fásach agus sléibhte an Lúb Mhóir. Tagraíonn an téarma "sé bhratach thar Texas" do roinnt náisiúin a rialaigh thar an gcríoch. Ba í an Spáinn an chéad tír Eorpach a rinne limistéar Texas a éileamh agus a rialú. Bhí coilíneacht ghearrthéarmach ag an bhFrainc. Rinne Meicsiceo rialú ar an gcríoch go dtí 1836 nuair a bhuaigh Texas a neamhspleáchas, agus rinneadh Poblacht neamhspleách di. Sa bhliain 1845, chuaigh Texas leis an aontas mar an 28ú stát. Chuir iarscríbhinn an stáit tús le slabhra imeachtaí as ar eascair Cogadh Mheicsiceo-Mheiriceá i 1846. Stát sclábhaithe roimh Chogadh Cathartha Mheiriceá, dhearbhaigh Texas a scaradh ó na SA go luath i 1861, agus chuaigh sé isteach go hoifigiúil i Stáit Chónaidhmithe Mheiriceá ar an Márta. 2 den bhliain chéanna. Tar éis an Chogaidh Chathartha agus athchóiriú a ionadaíochta sa rialtas cónaidhme, chuaigh Texas isteach i dtréimhse marbhántacht eacnamaíoch. Go stairiúil mhúnlaigh ceithre mhórthionscal geilleagar Texas roimh an Dara Cogadh Domhanda: eallach agus bíosún, cadás, adhmad agus ola. Roimh agus tar éis Chogadh Cathartha na SA bhí an tionscal eallaigh, a tháinig Texas chun tionchar an-mhór aige, ina phríomhspreagthóir eacnamaíochta don stát, rud a chruthaigh íomhá thraidisiúnta an bhó bó i Texas. Go déanach sa 19ú haois d’fhás cadás agus adhmad mar thionscail mhóra de réir mar a bhí tionscal na n-eallach chomh brabúsaí. I ndeireadh na dála, áfach, fuarthas mór-thaiscí peitriliam (Spindletop go háirithe) a chuir borradh eacnamaíochta ar bun a tháinig chun bheith ina fhórsa tiomána taobh thiar den gheilleagar ar feadh cuid mhaith den 20ú haois. Le hinfheistíochtaí láidre in ollscoileanna, d’fhorbair Texas geilleagar éagsúlaithe agus tionscal ardteicneolaíochta i lár an 20ú haois. Amhail 2015, tá sé sa dara háit ar liosta na gcuideachtaí Fortune 500 is mó le 54. Le bonn tionscail atá ag fás, tá an stát chun tosaigh i go leor tionscail, lena n-áirítear turasóireacht, talmhaíocht, peitriceimiceach, fuinneamh, ríomhairí agus leictreonaic, aeraspás agus bithleighis eolaíochtaí. Tá Texas i gceannas ar na SA in ioncam onnmhairithe stáit ó 2002 agus tá an olltáirgeacht stáit is airde aige. Dá mba stát ceannasach í Texas, bheadh ​​sé ar an 10ú geilleagar is mó ar domhan.

Source: https://en.wikipedia.org/